نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از روزگار قدیم است.
خاستگاه عید نوروز در ایران باستان است. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری می گویند.
نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می شود و در برخی دیگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، کردستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است و مردمان آن جشن نوروز را برپا می کنند.
تاريخچه نوروز و جشن های نوروزی
انسان، از نخستین ادوار زندگی اجتماعی، متوجه بازگشت و تكرار فصول شد. نیاز به دانستن زمان كاشت و برداشت، تقویم دهقانی و زراعی را به وجود آورد كه زمان يخ بندان و موسم شکوفه ها را از يکديگر جدا می کرد.
اين جشن از قدمتی حداقل 3000 ساله برخوردار است. در ادبـيـات فارسی جشن نوروز را به نخستین پادشاهان نسبت می دهند.
شاعران و نویسندگان قرن چهارم و پنجم هجری همچون فردوسی، عنصری، منوچهری، بیرونی، طبری و بسیاری دیگر، نوروز را از زمان پادشاهی جمشید می دانند.
جشن نوروز از برجسته ترین و با شکوه ترین یادگاریهای ایرانیان است که سال های زیادی را پشت سر گذاشته است و یکی از جشن های بسیار کهن جهان به شمار میرود. نوروز در دربار پادشاهان هخامنشی و ساسانی همراه با مراسم خاصی برگزار می گردید. نمایندگانی از 23 کشوری كه با ایران رابطه داشتند به حضور پادشاهان ايران می رسیدند و هدایای دولتهای خود را تقدیم آن ها می کردند.
علاوه بر ایران، در آسیای صغیر و یونان، برگزاری جشن ها و آیین هایی را در آغاز بهار سراغ داریم ولی برگزاری شکوهمند و همگانی این جشن در دستگاههای حکومتی و سازمانهای دولتی و غیردولتی و در بین همهی قشرها و گروه های اجتماعی فقط از ویژگی های ایران زمین است که با وجود تمام فراز و فرودهای اين سرزمين اعم از جنگها، دگرگونیهای سیاسی، اجتماعی، اعتقادی، علمی و فنی، از روزگاران کهن پا برجا مانده و افزون بر آن به جامعهها و فرهنگهای دیگر نیز راه یافته است.
سرانجام بايد گفت اين از افتخارات ايران و ايرانيان است كه تا امروز هيچ جامعه و کشوری، اين چنين جشن و آیین كهنی که همگانی و مورد احترام خاص و عام، فقیر و غنی، کوچک و بزرگ و بالاخره شهری و روستایی و عشایری باشد را تجربه نكرده است.
آیین های نوروزی ایرانیان:
نظافت محیط و خانهتكانی:
مردم قبل از رسیدن عید نوروز تحولی در زندگی خود ایجاد می كنند و با خرید لباس نو و تمیز كردن محل زندگی خود نشاط خاصی به زندگی خود می دهند.
نوروز خوانان:
در روستاها و شهرهای مختلف ایران، از نیمههای اسفند، گروههای نوروزی خوان راه میافتند و در کوچه و خیابانها نوروزیه میخوانند.
نوروزخوانان جوانانی هستند كه به زبان محلی ترانه نوروزی می خوانند و از آمدن نوروز خبر می دهند و مژدگانی دریافت می كنند و آنها چنین می خوانند:
باد بهاران آمده نوروز سلطان آمده مژده دهید ای دوستان این سال نو بازآمده
حاجی فیروز:
یکی از ارمغانهای نوروز حاجیفیروز است که از شادی و نشاط صحبت میكند. او لباسی سرخ میپوشد، گیوههای نوک تیز و منگوله دار به پا میکند و کلاه مخروطی دراز و منگولهدار بر سر میگذارد. او چهرهای سیاه و لبانی سرخ و دندانهایی سپید دارد و دایرهای زنگی در دستش است و شعرهایی را همراه با نواختن دایرهی زنگی میخواند.
چراغانی نوروزی:
چراغانی، سنتی قدیمی است كه قدمت آن به روزگار باستان میرسد كه اقوام ایرانی به هنگام فرا رسیدن نوروز بر در و بام خانهها و بلندی دژها مشعل روشن میكردند و آتش میافروختند.
امروزه نیز در بسیاری از نقاط ایران، این آیین را با روشن كردن ریسههای چراغ بالای ورودی منازل و یا روشن كردن چراغ انجام می دهند.
پهن كردن سفره هفت سین:
در سفره سفید رنگ هفت سین كه نماد گستردگی جهان، پاكی و سفید بختی است و معمولا آن را روی فرش پهن میكنند، هفت سینی گذاشته و در هر یك اقلامی قرار میدهند كه با حرف (سین) شروع شده و هر یك نماد مفهومی است كه ریشه در فرهنگ ایرانیان دارد. عدد 7 عدد جاودانگی و كمال است و برای ایرانیان جایگاه ویژهای دارد.
نظافت شخصی و پوشیدن لباس تمیز:
نظافت و رعایت بهداشت و نیز پوشیدن لباس تمیز و استفاده از عطر و بوی خوش در صورت امكان از وظایف اخلاقی و اجتماعی عید نوروز است.
تحویل نوروزی:
در وقت تحویل سال تمام خانواده در کنار هم میباشند و دور هم و پای سفرهی هفتسین مینشینند و منتظر شلیك توپ و آغاز سال نو میشوند.
پس از شلیك توپ و تحویل سال، بزرگ خانوده از بین قرآن پول نو برمیدارد و به اعضای خانواده هدیه می دهد و عید را تبریك میگوید، همچنین در هنگام تحویل سال، همگان دعای زیر را میخوانند:
یا مقلّب القلوب و الابصار یا مدبّر اللّیل و النهار یا محوّل الحول و الاحوال حوّل حالنا الی احسن الحال
هدیه و عیدی:
هدیه و عیدی دادن در این ایام در میان مردم از گذشته معمول بوده است. بزرگان فامیل به کوچک ترها کادو یا پول به عنوان عیدی می دهند.
دیدار اقوام و آشنایان و شادباشهای نوروزی:
در ایام نوروز خانوادهها به دیدار اقوام خویش میروند و سال نو را به آن ها تبریك می گویند و برایشان آرزوی سالی پربركت مینمایند.
برخی از جملات مورد استفاده در این دیدارها تبدیل به جملاتی فراگیر در فرهنگ ایرانی شده است كه اغلب ایرانیان در دیدارهای نوروزی خود از این جملات استفاده می كنند؛
از جمله آنها میتوان به “صد سال به این سال ها”، “مباركا باشه انشاالله”، “هر روزتان نوروز، نوروزتان پیروز” و … اشاره كرد.
رسم است که روز اول عید به خانه بزرگ فامیل که معمولا پدربزرگ و مادربزرگ ها هستند می روند و بازدید را از آنجا آغاز می کنند.
خوردنیهای نوروزی:
در بسیاری از مناطق ایران، انواع شیرینی و شكلات و آجيل برای استقبال از سال جدید و پذیرایی از مهمانهای نوروزی تهیه میشود. در روستاهای ایران نیز زنان خانهدار، انواع شیرینی های سنتی و محلی از جمله قطاب، نان، نخودچی، باقلوا، سوهان، نان گردویی و نان قندی را برای سال جدید میپزند.
به جز شیرینی و شكلات نوروزی، غذاهای خاصی نیز برای استقبال از بهار پخته می شود؛ سبزی پلو با ماهی، كوكو سبزی، آش رشته و ماهی شكم پر از جمله غذاهای سنتی ایرانیان است كه در جمع خانواده و در اولین شب سال جدید صرف می شود.
مسافرت نوروزی:
با آغاز سال نو و رویش جوانهها، هوای مطبوع بهاری بر همه جای ایران حاكم میشود. تعطیل بودن مدارس و ادارات فرصت مناسبی است برای بازدید از این مناظر و استراحت چند روزه در دامان طبیعت سبز و زیبای بهاری ایران.
سال خوشی را برای شما آرزومندیم.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
Δ
این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش میشوند.
All Rights Reserved . Copyrights 2020